GS Carl Thayer - Sẽ có sự ngạc nhiên vào cuối đại hội đảng?
Trong ảnh này, Tư Sang thật là
'tội nghiệp,
đi như 'cò mồi mổ tép', hãm tài quá! |
Hội
nghị trung ương 14 Đảng cộng sản Việt Nam vừa kết thúc trước đại hội đảng chỉ
một tuần với một loạt các quyết định cần phải được đưa ra, trong đó có những
quyết định liên quan đến nhân sự quan trọng, trong bối cảnh có những căng thẳng
ngay trong nội bộ đảng.
Giáo sư Carl Thayer,
chuyên gia về Việt Nam, thuộc trường đại học New South Wales, Australia, nhận
định sức ép về thời gian chính là sức ép về thỏa hiệp trong việc lựa chọn nhân
sự của đại hội lần này. Ông cũng nhận định, rất có thể sẽ có những kết quả ngạc
nhiên ở cuối kỳ đại hội đối với nhiều người. Việt Hà của đài chúng tôi có cuộc
phỏng vấn với Giáo sư Carl Thayer về vấn đề này
Trước
hết nói về những thông tin liên quan đến việc lựa chọn nhân sự cho 4 vị trí
đứng đầu của Đảng Cộng sản nhiệm kỳ tới, giáo sư Carl Thayer cho biết:
GS
Carl Thayer: Thông tin duy nhất mà tôi nghe được
là bộ chính trị đã đề nghị lên Ban chấp hành trung ương hội nghị 14 cho phép
gia hạn thêm 1 năm tại chức đối với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và trong lúc
đó thì họ sẽ tìm người thay thế. Điều này cũng tương tự như hồi năm 1996 khi
tổng bí thư Đỗ Mười được yêu cầu ở lại thêm nửa nhiệm kỳ và sau đó khoảng hơn
một năm thì ông Lê Khả Phiêu lên thay. Cho nên điều này đã có tiền lệ. Nhưng Bộ
Chính trị đa phần không ủng hộ Nguyễn Tấn Dũng. Họ đã muốn kỷ luật ông Dũng
trước kia nhưng Ban chấp hành trung ương đã cứu ông ta cho nên cho đến giờ vẫn
chưa rõ là liệu ông Dũng có còn duy trì được sự ủng hộ từ Ban chấp hành trung
ương hay không. Về danh sách các ứng cử viên thì Việt Nam giữ bí mật rất kỹ
nhưng các trang blog, trang mạng thì có rất nhiều bình luận, và đồn đoán nhưng
tôi chưa nghe được gì cụ thể ngoài một số tên như ông Tô Lâm, thứ trưởng bộ
công an hiện tại có nhiều khả năng sẽ là bộ trưởng bộ này, và ông Trần Đại
Quang là Bộ trưởng bây giờ sẽ có chức cao hơn trong đảng cộng sản.
- Việt
Hà: Nếu đúng là ông Trọng ở
lại thêm 1 năm nữa thì theo ông nguyên nhân vì sao đảng cộng sản Việt Nam lại
có sự lựa chọn này?
- GS
Carl Thayer: Điều này chắc là do những bế tắc. Từ
lâu đã có những đồn đoán là ông Nguyễn Tấn Dũng đang tìm kiếm cơ hội trở thành
tổng bí thư và điều này là chưa có tiền lệ. Ông ta sẽ phải về hưu cùng với một
số ủy viên Bộ chính trị khác là những người đã quá 65 và đã phục vụ hai nhiệm
kỳ. chưa từng bao giờ trong lịch sử của các đại hội đảng cộng sản ViệtNam khi
mà một quan chức cấp cao như thế rời khỏi chức vụ và lấy một chức vụ cao khác
trong 4 vị trí cao nhất của đảng. Đã có một liên minh được hình thành xung
quanh Tổng Bí thư và Chủ tịch nước để chặn ông Dũng… Có nhưng thông tin nói về
gia đình ông, về tham nhũng… nói chung là rất nhiều những điều phức tạp để nhắm
vào ông nhằm tìm ra những điểm yếu của ông.
-
Việt Hà: Ông
cũng đã nói đến gần đây về sự thay đổi trong bầu chọn nhân sự mới của Đảng mà
theo đó các ứng cử viên không được bầu bởi ban chấp hành trung ương ở hội nghị
mà phải do ban chấp hành trung ương khóa cũ đề cử. Theo ông tại sao lại có sự
thay đổi này?
- GS
Carl Thayer: Thay đổi này đến từ chỉ
thị 244 của bộ chính trị quy định rằng một người không thể là ứng cử viên của
ban chấp hành trung ương trừ khi người đó đã được ban chấp hành trung ương cũ
chấp nhận là ứng cử viên.
Theo
tôi được nghe thì vấn đề này đáng ra đã phải được tranh luận rất gay gắt tại
hội nghị 14. Ở đại hội đảng trước, trước khi chỉ thị này được đưa ra, các đại
biểu có quyền đề nghị ứng cử viên và họ đã làm vậy và có một số người đã được
đề bạt bao gồm cả con trai thủ tướng. Cho nên hệ thống của những người cũ vẫn
muốn kiểm soát sự chuyển giao. Trong hai đại hội đảng trước, các đại biểu đề
nghị họ được quyền có tiếng nói, sử dụng cái gọi là tập trung dân chủ để nói
rằng chúng tôi được bầu chọn dân chủ và chúng tôi có quyền, chúng tôi không
muốn chỉ có một lựa chọn cho chức Tổng Bí Thư. Họ không được lựa chọn nhưng họ
được quyền bầu không chính thức. Sau đó thì 1.400 đại biểu đã bỏ phiếu bầu cho
những ứng cử viên làm tổng bí thư và bỏ phiếu cho ban chấp hành trung ương mới
và ban chấp hành trung ương mới được cung cấp một danh sách và họ bỏ phiếu bầu
chọn Bộ chính trị. Sau đó họ chọn một người làm Tổng Bí Thư. Cuối cùng thì Nông
Đức Manh đã được chọn.
Cho
nên một ứng cử viên duy nhất đã được chọn. Vào lúc này thì vẫn chưa rõ là liệu
tinh thần dân chủ như trước kia sẽ xuất hiện ở đại hội này hay không. Như là
một phản ứng đối lại với việc kiểm soát chặt chẽ thì theo tôi Nguyễn Tấn Dũng
trong một bối cảnh mở và minh bạch sẽ có nhiều khả năng trở thành tổng bí thư
mới. Đó là một dự báo lớn từ tôi nhưng Việt Nam không mở như vậy, ngoài ra thì
hệ thống chính trị của Việt Nam cũng không phải là một hệ thống mà người thắng
cuộc được tất cả. Cho nên nếu Nguyễn Tấn Dũng được bầu làm Tổng Bí Thư thì ông
ta sẽ chọn một người của mình làm Thủ tướng. Người khác sẽ nói nếu như vậy thì
ông ta quá mạnh nhưng cuối cùng thì phía bên kia thuộc bên Tổng bí thư cũng sẽ
nhận được một vị trí cho nên là sẽ cân bằng. Và cuối cùng thì căng thẳng trong
nội bộ đảng vẫn sẽ tiếp tục.
Sức
ép về thời gian chính là sức ép về nhượng bộ
-
Việt Hà: Nếu ông Nguyễn Tấn Dũng
được chọn như ông nói và ông ta chọn một người của mình vào chức Thủ tướng thì
theo ông ai là gương mặt sáng giá cho vị trí này?
- GS
Carl Thayer: Tôi nói điều khác hẳn với nhiều người khác nghĩ. Tôi
nghĩ là nếu mà ông ta được chọn làm Tổng Bí Thư và ông ta được làm theo cách
của mình thì sẽ có rất nhiều những mặc cả dữ dội và trao đổi giữa hai phía. Sẽ
rất có thể người được chọn không phải là người mà ông ta muốn. Chúng ta nghe
những cái tên như Nguyễn Xuân Phúc rồi Nguyễn Thiện Nhân. Một khi họ đã quyết
định được người nào làm Tổng Bí Thư rồi thì họ sẽ tính đến những vị trí khác để
đạt được sự cân bằng. Trong trường hợp họ gia hạn thời gian tại chức cho ông
Tổng Bí thư thì đây sẽ là một bước đi sai lầm cho Việt Nam vì Việt Nam cần
phải hội nhập với quốc tế. Cộng đồng quốc tế muốn có một sự đảm bảo về hướng đi
sắp tới của Việt Nam… Về phần Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi ở chức lãnh
đạo của mình ông đã đề bạt những quan chức trẻ tuổi hơn và được đào tạo ở
phương Tây, những người đã được thử thách ở địa phương. Văn phòng của Thủ tướng
trở nên có quyền lực hơn, các bộ cũng có thêm quyền lực hơn so với trước kia.
-
Việt Hà: Nếu đúng là ông Trọng ở
lại thì Việt Nam sẽ có thay đổi gì và thách thức gì?
- GS Carl Thayer: Trong
trường hợp như vậy thì sẽ là một sự tiếp tục của bế tắc… bộ chính trị của Việt
Nam có 16 người trong đó 7 người sẽ ở lại, 2 người còn quá trẻ tức còn quá mới,
ít nhất 5 người cho 4 vị trí cao nhất, và đó là điểm sai trong hệ thống của
Việt Nam vì nó giống như là một người ở vị trí được đề bạt vào chức mà anh ta
không thể đảm đương nổi nên khi chọn những người vào vị trí quan trọng như Thủ
tướng hay Chủ tịch Quốc hội thì sẽ là một trong những người trẻ như Nguyễn Thị
Kim Ngân chẳng hạn. Bằng việc đợi thêm một năm nữa, họ sẽ phải tìm một người
cho vị trí Tổng Bí Thư, phải chọn người từ danh sách các ủy viên Bộ chính trị
mới nhưng họ phải trì hoãn thì liệu Việt Nam có muốn hòa nhập, liệu họ có thể
chấp nhận ngoại lệ cho một người có thể mang vào văn phòng của Tổng Bí Thư
những khả năng mới. Có thể là trừ trường hợp Đỗ Mười, chưa có một ai trong vị
trí Tổng Bí Thư bao gồm cả Tổng Bí Thư hiện tại có kiến thức về kinh tế thế
giới. Nguyễn Phú Trọng cũng đã làm một điều trong di sản của mình là ông đã đến
phòng bầu dục, người tiền nhiệm của ông đến Australia, ông đến thăm Nhật Bản,
châu Âu. Nhưng điều tôi muốn nói là các nước dân chủ khác không có hệ thống 1
đảng tương ứng đã bắt đầu chấp nhận vai trò của Tổng bí thư đảng cộng sản ở
Việt Nam. Điều này không nên để bị bỏ phí phạm. Tổng Bí Thư không thể là
một người chỉ nói với những trang giấy viết sẵn cho mình mà phải là người có
thể hành động độc lập, thực hành quyền lực của mình như là một lãnh đạo thực sự
thay vì chỉ phản ánh những lợi ích nội địa. Cho nên đối với Việt Nam, (nếu
Trọng được ở lại thêm 1 năm) thì đó sẽ là một năm mất đi, một sự đình trệ trong
khi họ cố tìm người mới cho chức Tổng Bí Thư.
-
Việt Hà: Ngoài hai gương mặt
Nguyễn Phú Trọng và Nguyễn Tấn Dũng, ông còn thấy những gương mặt sáng giá nào khác
cho chức Tổng Bí Thư?
- GS
Carl Thayer: Trước
đó đã có các gương mặt như Phạm Quang Nghị nhưng ông ta cũng không làm được gì,
rồi Trần Đại Quang có nhiều khả năng trong rada quan sát của tôi nhưng theo tôi
ông ta đại diện quá mức cho phía bảo thủ, nắm quyền kiểm soát an ninh, và điều
này làm cho các lãnh đạo khác lo lắng. Cho nên câu trả lời của tôi là tôi không
thực sự thấy ai cả. Nhưng mà chúng ta cũng không thể biết được. Ngay trong đảng
thôi đã có ai trước đó nghĩ rằng ông Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu trường
học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh sẽ là một Tổng Bí Thư.
-
Việt Hà: Theo
ông thì liệu chúng ta có nên trông đợi một sự bất ngờ vào cuối đại hội lần này
không?
- GS
Carl Thayer: Theo tôi trong nội bộ đảng cũng có đủ sự đa đảng để
tôi có thể nói là có thể sẽ có sự ngạc nhiên vào cuối đại hội. Chúng ta không
thể biết được với những gì đang diễn ra, chúng ta có đại hội sắp diễn ra rồi
lại đến Tết cho nên họ hoặc là phải có kết quả bây giờ hoặc phải đẩy lùi lại
đến tháng 3. Cho nên sức ép về thời gian chính là sức ép về nhượng bộ. Họ có bế
tắc nhưng họ phải lựa chọn khi thời hạn đến… cho nên sẽ có ngạc nhiên hay
không? Theo tôi có thể có.
-
Việt Hà: Xin cảm ơn ông đã dành
cho chúng tôi buổi phỏng vấn.
Việt
Hà thực hiện/(RFA)
0 comments